In vervolg op het inmiddels beroemde Kerstarrest op 24 december 2021 heeft de Hoge Raad op D-Day 2024 (6 juni 2024) weer een belangrijke uitspraak gedaan over box 3 van de inkomstenbelasting (“IB”). In het kort komt deze uitspraak erop neer dat de huidige, naar aanleiding van het Kerstarrest gewijzigde, box 3-systematiek ook c.q. nog steeds in strijd is met het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens (“EVRM”).
Hieronder lichten wij de huidige stand van zaken toe op basis van wat er nu bekend is.
Eerdere Uitspraak: Het Kerstarrest van 2021
Op 24 december 2021 oordeelde de Hoge Raad dat het oorspronkelijke box 3-stelsel in strijd was met het discriminatieverbod van artikel 14 van het EVRM en het eigendomsrecht van artikel 1 van het Eerste Protocol (“EP”). Het probleem was de forfaitaire berekening van het rendement, dat vaak hoger uitviel dan het werkelijke rendement. Dit leidt tot een oneerlijke belastingdruk, vooral voor belastingplichtigen die minder risicovol belegden.
Herstel- en Overbruggingswet: Nieuwe Stelsel voor Box 3
Naar aanleiding van het Kerstarrest is de Herstelwet ingevoerd om het stelsel te corrigeren voor de belastingjaren 2017 tot en met 2022. Daarnaast is de Overbruggingswet ingevoerd om de periode tot invoering van een systeem waarbij het werkelijke rendement in de heffing wordt betrokken te overbruggen. Dit systeem wordt naar verwachting ingevoerd per 2027.
De Herstel- en Overbruggingswet houden nog steeds vast aan een forfaitair rendement, maar proberen dichter bij het werkelijke rendement te komen door het vermogen in drie categorieën onder te verdelen: (1) banktegoeden, (2) overige bezittingen en (3) schulden, elk met hun eigen rendementspercentage. Dit rendementspercentage wordt jaarlijks aangepast om de realiteit zo dicht mogelijk te benaderen.
Nieuwe Uitspraak van de Hoge Raad: 6 juni 2024
In zijn arrest van 6 juni 2024 oordeelt de Hoge Raad dat aan de Herstel- en Overbruggingswet exact dezelfde bezwaren kleven als die kleefden aan de box 3-systematiek, waarover de Hoge Raad in het Kerstarrest heeft geoordeeld. Ook de Herstel- en Overbruggingswet zijn in strijd met het discriminatieverbod van artikel 14 van het EVRM en het eigendomsrecht van artikel 1 van het Eerste Protocol (“EP”).
Berekening van het Werkelijke Rendement
Met het oog op de rechtszekerheid gaat de Hoge Raad in zijn arrest van 6 juni 2024 in op hoe rechtsherstel moet worden verleend, namelijk door, indien het werkelijke rendement lager is dan het forfaitaire bepaalde, alleen belasting te heffen over het werkelijke rendement. De Hoge Raad gaat daarbij, anders dan zijn eerdere arrest, in op hoe het werkelijke rendement moet worden vastgesteld.
Bij de vaststelling van het werkelijke rendement dient het volledige vermogen in box 3 te worden meegenomen, zonder aftrek van het heffingsvrije vermogen (2024: EUR 57.000). Hierbij gaat het om het nominale rendement, zonder rekening te houden met inflatie. Met positieve of negatieve rendementen in andere jaren wordt ook geen rekening gehouden.
Het werkelijke rendement omvat niet alleen voordelen die uit vermogensbestanddelen worden getrokken, zoals rente, dividend en huur, maar ook positieve en negatieve waardeveranderingen van die vermogensbestanddelen. Ook ongerealiseerde waardeveranderingen zullen tot het werkelijke rendement gaan behoren. Met samenhangende kosten in box 3 wordt geen rekening gehouden, maar wel met rentekosten die zien op schulden in box 3.
Conclusie: Rechtsherstel voor Belastingplichtigen
In situaties waar het forfaitaire rendement hoger is dan het werkelijke rendement, moet rechtsherstel plaatsvinden. Dit houdt in dat de belastingaanslag wordt verlaagd zodat alleen het werkelijke rendement wordt belast. De belastingplichtige moet dit aantonen. We gaan ervan uit dat de wetgever en de Belastingdienst snel duidelijk maken hoe dit aangetoond kan worden. Wij houden je hierover in ieder geval op de hoogte.
Actie vereist: Beoordeling van het Werkelijk Rendement
Deze uitspraak kan betekenen dat je te veel belasting hebt betaald c.q. minder hoeft te betalen dan berekend. Het is dan ook van belang om jouw werkelijke rendement te beoordelen en na te gaan of rechtsherstel mogelijk is. Wij adviseren je om contact met ons op te nemen zodat wij kunnen helpen met het berekenen van jouw werkelijke rendement en het indienen van een verzoek om rechtsherstel.
