Per 1 april 2025 is de Wet transparantie maatschappelijke organisaties (“Wtmo“) door de Tweede Kamer aangenomen. Mogelijk gaat deze wet per 1 januari 2026 in: de wet is gericht op het bevorderen van transparantie bij stichtingen en verenigingen, met als doel om ongewenste beïnvloeding vanuit het buitenland beter te kunnen signaleren en tegen te gaan. De Wtmo introduceert nieuwe verplichtingen, waaronder de publicatie van ontvangen donaties boven de drempel van EUR 15.000. Het gaat om de volgende maatregelen:
- Stichtingen moeten een balans en staat van baten en lasten deponeren via de Kamer van Koophandel. Dit geldt ook voor stichtingen administratiekantoor.
- Maatschappelijke organisaties worden verplicht om op verzoek donatiegegevens over giften van EUR 15.000 of meer aan de burgemeester en bepaalde instanties te verstrekken.
- Wie in opdracht van een donateur een gift van EUR 15.000 of meer doorgeeft aan een maatschappelijke organisatie, wordt verplicht donatiegegevens aan die maatschappelijke organisatie te verstrekken.
1. Deponering jaarcijfers stichtingen bij KvK
Veel stichtingen zijn nu nog niet verplicht een balans en een staat van baten en lasten te deponeren bij het Handelsregister van de Kamer van Koophandel. Door de invoering van de Wtmo verandert dit. De te deponeren stukken zijn niet openbaar, maar wel inzichtelijk voor specifieke overheidsinstanties, zoals het Openbaar Ministerie, de Belastingdienst, de AIVD en de politie. De maatregel beoogt meer transparantie te creëren en financieel-economisch misbruik, zoals witwassen en terrorismefinanciering, tegen te gaan. Overtreding van deze verplichting kan leiden tot bestuursrechtelijke of strafrechtelijke sancties. Stichtingen die nu al verplicht zijn te deponeren op basis van andere wetgeving zijn uitgezonderd van deze nieuwe maatregel (denk hierbij aan commerciële stichtingen). Veel ANBI’s en stichtingen administratiekantoor zullen derhalve hun jaarcijfers moeten gaan deponeren. In zoverre is dit een administratieve lastenverzwaring.
De vraag kan gesteld worden of ANBI’s niet onder de uitzondering van de deponeringsplicht vallen. Zij zijn immers reeds wettelijk verplicht om jaarcijfers op te stellen en te publiceren, maar via een hele andere regeling: de ANBI-regeling uit de Algemene wet rijksbelastingen.
2. Informatieplicht
Onder de Wtmo moeten maatschappelijke organisaties – in het bijzonder stichtingen en verenigingen – op verzoek van bevoegde instanties inzicht kunnen geven in de herkomst, bestemming en omvang van donaties van EUR 15.000 of meer. Dit moet binnen vier weken (dat was 10 werkdagen in het oorspronkelijke wetsvoorstel). Mede door onze inspanningen in samenwerking met Goede Doelen Nederland is verduidelijkt dat er geen nieuwe administratieplicht ontstaat voor maatschappelijke organisaties Het gaat erom dat zij donatiegegevens die ze al hebben, moeten overhandigen aan verschillende instanties indien deze instanties daarom verzoeken. Dit kan de burgemeester zijn in het kader van de openbare orde. Op niet naleving hiervan staan forse sancties. Om onduidelijke redenen hoort kennelijk ook de Belastingdienst bij deze instanties. Dat lijkt ons onterecht, want hij kan dit soort gegevens al opvragen op basis van de fiscale wetgeving waarbij hij gebonden is aan specifieke regels en waarborgen. Op basis van dit wetsvoorstel zou de Belastingdienst die regels in theorie kunnen omzeilen bij maatschappelijke organisaties.
Een praktisch probleem in het hele wetsvoorstel is ook nog dat bijdragen in natura (met uitzondering van vrijwilligerswerk) van bijvoorbeeld bedrijven moeten worden bijgehouden. Dat wringt met het feit dat deze bijdragen wellicht niet bijgehouden hoeven te worden.
3. Donaties in opdracht van anderen
Degenen die namens anderen donaties overmaken aan maatschappelijke organisaties zijn verplicht de identiteit van hun opdrachtgever door te geven (tussenpersonen). Dit geldt voor natuurlijke personen, maar ook – indien het een rechtspersoon betreft – voor de vertegenwoordigende natuurlijke persoon. Doel hiervan is dat maatschappelijke organisaties kunnen voldoen aan eventuele informatieverzoeken van bevoegde instanties. Het niet naleven van deze verplichting kan gevolgen hebben voor zowel de tussenpersoon als de ontvangende organisatie. Wij achtten deze regel in sommige gevallen onwerkbaar voor de praktijk van de fondswerving en hebben dit in eerdere publicaties aangekaart. Vele doelen zamelen gelden of producten in voor anderen. Denk hierbij aan een actie van een lokale vereniging of sportclub om voedselpakketten in te zamelen voor de Voedselbank. Waarom zouden al die gegevens doorgegeven moeten worden? Gelukkig geldt de regel nu alleen voor giften van EUR 15.000 of meer, dus in de praktijk zal het vermoedelijk meevallen. Desondanks vergt dit wel een oplettende houding van iedere tussenpersoon.
Afsluiting
De beoogde ingangsdatum van de Wtmo is waarschijnlijk 1 januari 2026. Deze datum is alleen nog niet definitief, aangezien het wetsvoorstel nog door de Eerste Kamer moet worden behandeld. Deze heeft advies van de Raad van State gevraagd. Uiteraard staan wij graag tot jouw beschikking voor vragen of advies over dit onderwerp.
