Aftrekbare verkoopkosten
De Hoge Raad heeft op 22 december 2023 een arrest gewezen waarin de criteria voor aftrekbaarheid van kosten bij verkoop van deelnemingen zijn verduidelijkt.
In beginsel blijven op grond van de deelnemingsvrijstelling bij het bepalen van de winst buiten aanmerking de voordelen uit hoofde van een deelneming, alsmede de kosten ter zake van de verwerving of de vervreemding van die deelneming. In 2018 hanteerde de Hoge Raad hiervoor de maatstaf van “rechtstreeks oorzakelijk verband”.[1] De Hoge Raad voegde daaraan toe dat kosten moeten worden aangemerkt als kosten ter zake van de verwerving of vervreemding van een deelneming, indien zij worden opgeroepen door de verwerving of vervreemding van de desbetreffende deelneming, in de zin dat de kosten zonder die verwerving of vervreemding niet zouden zijn gemaakt.
In het arrest van 22 december 2023 heeft de Hoge Raad nadere invulling gegeven aan het criterium van rechtstreeks oorzakelijk verband.[2]
De Casus
De belanghebbende, (Hierna: X bv), verkoopt in 2015 de aandelen in haar drie dochters. Na de verkoop verstrekt X bv afscheidsbonussen ter hoogte van ~€ 1,5 mln aan het personeel van haar drie dochters. Deze bonussen zijn vervolgens door de moedervennootschap van X bv in de loonheffing betrokken en via een andere groepsvennootschap aan de werknemers van de drie voormalige dochtervennootschappen uitbetaald.
X bv heeft de afscheidsbonussen in de aangifte voor het boekjaar 2015/2016 in aftrek gebracht. De inspecteur staat aftrek van de afscheidsbonussen niet toe omdat er volgens de inspecteur sprake is van verkoopkosten van een deelneming.
De rechtbank Gelderland oordeelt in 2022, onder verwijzing naar de jurisprudentie van de Hoge Raad uit 2018, dat de afscheidsbonussen worden opgeroepen door de vervreemding van de deelnemingen en er derhalve sprake is van een rechtstreeks oorzakelijk verband met de vervreemding. De kosten zouden immers zonder die vervreemding niet zijn gemaakt en vormen dan ook verkoopkosten van de deelnemingen en zijn niet aftrekbaar.
Beoordeling Hoge Raad
De Hoge Raad oordeelt als volgt. Het hiervoor besproken criterium van “rechtstreeks oorzakelijk verband” houdt in dat de kosten die worden opgeroepen door de vervreemding een zodanig oorzakelijk verband met de vervreemding houden dat zij zijn gemaakt omdat zij “nuttig of nodig” zijn om tot die vervreemding te komen.
Zo ontbreekt het rechtstreekse oorzakelijke verband bij kosten die weliswaar niet zouden zijn gemaakt als de vervreemding niet zou hebben plaatsgevonden maar die overigens in geen enkel opzicht kunnen bijdragen aan de totstandkoming van die vervreemding.
De rechtbank had vastgesteld dat de afscheidsbonussen niet zijn uitgekeerd met het oogmerk om tot vervreemding van die deelneming te komen. Volgens de Hoge Raad blijkt hieruit dat zij niet werden “opgeroepen” door de vervreemding, ook al zouden zij niet zijn toegekend en uitbetaald zonder dat vervreemding van de deelneming had plaatsgevonden.
Gezien het voorgaande oordeelt de Hoge Raad dat de afscheidsbonussen die de werknemers ontvingen bij de verkoop van de deelneming aftrekbaar zijn.
Take aways
Het arrest van de Hoge Raad is een welkome nadere invulling van het criterium “rechtstreeks oorzakelijk verband”. Uit het arrest blijkt dat alleen kosten die “nuttig of nodig” zijn voor de totstandkoming van de vervreemding onder de deelnemingsvrijstelling vallen. Kosten die dat niet zijn, zijn in principe aftrekbaar. Ook al zouden deze kosten niet zijn gemaakt zonder de vervreemding.
Verder lijkt ook duidelijk te worden dat bonussen die worden betaald door de moedervennootschap aan de werknemers van haar deelnemingen niet automatisch gealloceerd hoeven te worden aan de deelnemingen. Relevant lijkt hierbij te zijn de vraag of de bonus voortvloeit uit de arbeidsovereenkomst. Als dat niet het geval is, horen de kosten mogelijk thuis bij de moedervennootschap.
Tot slot
Mocht u naar aanleiding van deze nieuwsbrief nog verdere vragen hebben over de deelnemingsvrijstelling of mogelijk over het uitbetalen van afscheidsbonussen, neem dan gerust contact op met één van onze specialisten.
